Auke Rienstra

Vandaag gaan we verder met de serie waarin we verschillende hoofdreligies Bijbels belichten. Eerder stonden we al stil bij de Islam, Jehovah’s Getuigen en het Welvaartsevangelie. Deze keer staan we stil bij de Katholieke Kerk en wat zij leert.

Later in deze serie komen ook het Boeddhisme, Hindoeïsme, Judaïsme, mormonen, de zevende dag adventisten en anderen aan bod.

Hoewel er de laatste jaren pogingen zijn ondernomen door protestanten en katholieken om een gemeenschappelijke basis te vinden, zijn de verschillen niet verdwenen en zijn ze nu nog net zo belangrijk als aan het begin van de Protestantse Reformatie. In dit artikel een aantal punten op een rij die de katholieke kerk leert met een belichting vanuit de Bijbel.

1. Traditie en de Schrift

De rooms-katholieke kerk verheft het gezag van de paus tot hetzelfde niveau als de Heilige Schrift. Volgens het katholicisme is de Paus de “Vicaris van Christus” (vertegenwoordiger of plaatsvervanger) en neemt hij de plaats van Jezus in als het zichtbare hoofd van de Kerk. Als zodanig heeft hij het vermogen om “ex cathedra” te spreken en wanneer hij dit doet, wordt zijn leer als onfeilbaar en bindend voor alle Christenen beschouwd.

Dit heeft ertoe geleid dat veel rooms-katholieken afstand hebben genomen (of hierdoor nooit hebben gehad) van een persoonlijke betrokkenheid bij de Schrift en volledig te vertrouwen op de kerk, ook al is zij feilbaar. Dit is een misplaatst vertrouwen. Gelovigen behoren te vertrouwen op de Schrift alleen, het door God geïnspireerde woord (sola scriptura). 2 Timotheüs 3:16-17 maakt dit goed duidelijk:

“heel de Schrift is door God ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid, opdat de mens die God toebehoort, volmaakt zou zijn, tot elk goed werk volkomen toegerust.”

Daarnaast verheft het katholieke onderwijs de traditie meer dan protestanten. Al moeten we ook toegeven dat veel evangelicalen lijden onder het negeren van de traditie en de wijsheid van het verleden. Maar de katholieke theologie gaat verder dan alleen het respecteren van het verleden; het sacraliseert het: “zowel de Schrift als de traditie moeten worden aanvaard en geëerd met gelijke toewijding en eerbied”, stelt de Katholieke Catechismus.

2. De Maagd Maria

De gezegende maagd Maria wordt verheven tot een positie waar ze, in de praktijk, bemiddelt tussen de gelovigen en de Zoon van God. Dit ondermijnt de directe priesterlijke bediening van Christus tussen de gelovigen en God.

Deze verheffing van Maria, die ver buiten de Schrift gaat en uitsluitend is gebaseerd op kerktraditie, houdt gelovigen af van persoonlijke gemeenschap met Jezus. Van een relatie met- en zekerheid in Hem.

Jezus zelf was er duidelijk over:

“Jezus zei tegen hem: Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Vader dan door Mij”.

Johannes 14:6

3. Wedergeboorte door de doop

De katholieke kerk leert wedergeboorte door de doop. Zij leert dat er, door een priesterlijke handeling van het sprenkelen van water op het hoofd van een baby – ex opere operato – een verandering in de aard van de baby veroorzaakt wordt en er wedergeboorte plaatsvind. De katholieke kerk leert dus dat de doop niet alleen een teken en zegel van genade is, maar dat het in feite reddende genade schenkt. En dat is volstrekt onbijbels.

Bovendien geeft het mensen, die weinig of geen enkel persoonlijk geloof in God of een persoonlijke relatie met Jezus hebben, een ongelofelijk vals vertrouwen doordat ze denken dat hun doop hen veilig heeft gesteld.

Waarom dan de doop? Een van de redenen is dat we met de doop symbolisch ons geloof en vertrouwen op Jezus laten zien. We laten daarmee zien hoe wij met Christus zijn gestorven en met Hem tot nieuw leven gekomen zijn (Romeinen 6:3-4, Colossenzen 2:12).

4. Aflaten

De huidige Paus zelf – dus niet een Paus of de katholieke kerk uit een ver verleden – maar de huidige Paus bied zogenaamde “aflaten” aan. Het gaat om het ondernemen van bepaalde bedevaarten of het doen van speciale betalingen waarvoor in ruil, door de Paus, een aflaat wordt verleend, die vergeving van zonden verschaft.

Dit is een weerzinwekkende afkeer van het ultieme offer wat Christus gebracht heeft in Zijn lijden en sterven om volledig te voorzien in de vrijmaking van onze zondeschuld die voor een ieder toegankelijk is door een persoonlijk geloof in Hem. 1 Petrus 1:18-19 laat er geen onduidelijkheid over bestaan:

“in de wetenschap dat u niet met vergankelijke dingen, zilver of goud, vrijgekocht bent van uw zinloze levenswandel, die u door de vaderen overgeleverd is, maar met het kostbaar bloed van Christus, als van een smetteloos en onbevlekt Lam (zie bijv. ook 1 Kor. 7:23).

5. Rechtvaardiging

De katholieke kerk is zeer verwarrend over de leer van rechtvaardiging door genade alleen, op basis van Christus alleen, door geloof alleen, tot eer van God alleen.

De katholieke leer verwerpt namelijk de protestantse leer van toegerekende gerechtigheid. Het gaat hierbij om de volgende vraag: is de gerechtigheid waardoor we vergeven worden en recht staan met God een gerechtigheid die in ons werkt of is het een gerechtigheid die ons is toegerekend? Katholieken belijden het eerste, protestanten het laatste. Volgens de Katholieke leer kan een mens niet alleen door geloof in Christus worden verlost.

De Katholieke kerk gelooft dus dat geloof in Christus slechts het begin van de verlossing is en dat een mens hierop verder moet bouwen met goede daden om de eeuwige verlossing te verdienen. Maar dit is duidelijk in strijd met de Schrift in passages als Romeinen 4:1-12; Titus 3:3-7.

Het Concilie van Trente, (16e-eeuwse katholieke contra-reformatie), verklaart het als volgt:

“Als iemand zegt: door het geloof alleen wordt de goddeloze gerechtvaardigd, zó, dat hij daaronder verstaat dat er niets anders nodig is om mee te werken om tot de genade van rechtvaardiging te komen en het helemaal niet nodig is dat hij door zijn eigen wilsbeweging zich voorbereid en toerust, hij zij verdoemd” (canon 9).

En:

“Als iemand zegt: dat de ontvangen gerechtigheid niet behouden wordt en zelfs niet vermeerderd voor God door goede werken, maar dat deze werken alleen maar vruchten en tekenen zijn van de verworven rechtvaardiging, niet ook de oorzaak van haar vermeerdering, hij zij verdoemd” (canon 24).

Maar Efeze 2:8-9 maakt duidelijk dat rechtvaardiging door genade alleen, door geloof alleen en door Christus alleen mogelijk is:

“Want uit genade bent u zalig geworden, door het geloof, en dat niet uit u, het is de gave van God; niet uit werken, opdat niemand zou roemen.”

Zeggen protestanten hiermee dat goede daden niet belangrijk zijn? Zeker niet. Goede werken zijn goed! Maar zij zijn het resultaat of “de vrucht” van de verlossing, maar nooit een weg er naartoe.

Hoewel individuele protestanten en katholieken misschien een gemeenschappelijke basis vinden op het gebied van rechtvaardiging, is de officiële leer van de rooms-katholieke kerk nog steeds tegen elke notie van een toegerekende gerechtigheid door geloof alleen.

6. Het avondmaal

Centraal in het katholieke geloof staat de mis (hun eredienst), en centraal in de mis is de viering van de eucharistie waarbij katholieken geloven dat het brood en wijn omgezet worden in het werkelijke, fysieke lichaam en bloed van Jezus Christus.

De elementen worden aangeboden als een offer van de kerk en een offer van het werk van Jezus Christus aan het kruis. Dit is dus niet alleen een herinnering aan het offer van Christus, maar hetzelfde verzoeningswerk wordt opnieuw uitgevoerd: Het offer van Christus en het offer van de eucharistie zijn één enkel offer… het offer [van de eucharistie] is werkelijk verzoenend.

Het avondmaal wordt hierdoor een kracht van verlossing, doordat men het bloed en het lichaam van Jezus tot zich neemt, toegeschreven. Iets wat vreemd is aan de Bijbelse bedoeling van het avondmaal. Deze praktijd misleidt miljoenen.

1 Korinthiers 11: 23-26 omschrijft duidelijk dat het avondmaal gevierd moet worden ter nagedachtenis aan wat Christus voor ons gedaan heeft. Niet om het opnieuw ten uitvoer te brengen.

7. Vagevuur

Ten slotte de leer van het vagevuur. De Katholieke Kerk leert dat degenen die in Gods genade gestorven zijn, maar nog niet volledig gezuiverd zijn, verzekerd zijn van eeuwig leven, maar alleen nadat ze in het vagevuur gereinigd zijn. Vanwege de aanwezigheid van deze ‘tussenstaat’ heeft de katholieke kerk de praktijk van het bidden voor de doden ontwikkeld. Volgens de katholieke catechismus prijst de kerk “… ook het geven van aalmoezen, aflaten en boetedoeningen die ten behoeve van de doden worden ondernomen.”

Maar de Bijbel biedt zulke hoop niet voor degenen die in ongeloof sterven. Deze mogelijkheid kom je in de Bijbel niet tegen.

De Bijbel onderwijst namelijk dat we rechtstreeks naar de hemel zullen gaan om in de aanwezigheid van de Heer te zijn, omdat we alleen door geloof in Christus gerechtvaardigd zijn en de rechtschapenheid van Christus aan ons wordt toegerekend (2 Korintiërs 5:6-10 en Filippenzen 1:23). Ik bedoel hiermee dat er voor de wedergeboren christenen na de dood niets meer nodig is om in de hemel toegelaten te worden (Dit staat los van een eventuele ‘tussenperiode’ of ‘wachtruimte’ totdat Jezus terug komt).

Maar er is nog een verontrustend aspect van de Katholieke leer over het vagevuur. Zij leert namelijk dat de gelovige, in dit leven,  voor zijn zonden al boete moet en kan doen. Canon 30 van het concilie van Trente zegt het als volgt:

“Als iemand zegt, dat na het ontvangen van de genade der rechtvaardigheid aan iedere zondaar die boete doet de schuld zo vergeven wordt en dat de schuld van de eeuwige straf zo wordt uitgewist, dat er geen enkele schuld van tijdelijke straf overblijft, – ofwel te voldoen in deze wereld – ofwel in de toekomstige in het vagevuur – alvorens de toegang tot het rijk der hemelen kan staan: hij zij verdoemd.”

Samen met hun misvatting over wat de Bijbel onderwijst over de rechtvaardiging van de mens, resulteert dit in een neerbuigende kijk op de prijs die Christus aan het kruis voor ons heeft betaald. Eenvoudig gezegd: het katholieke standpunt over de verlossing impliceert dat het werk van Christus aan het kruis onvoldoende was, en dat zelfs gelovigen nog voor hun eigen zonden moeten betalen. Maar de Bijbel leert ons telkens weer, overduidelijk, dat alleen de dood van Christus tegemoet kan komen aan de toorn van God jegens de zondaars (Romeinen 3:25; Hebreeën 2:17; 1 Johannes 2:2; 1 Johannes 4:10). Onze goede daden kunnen niets toevoegen aan wat Christus reeds heeft volbracht.

Conclusie

Moeten katholieken en protestanten elkaar met respect behandelen? Natuurlijk. Zetten we ons gezamenlijk, schouder aan schouder, in voor belangrijke morele en sociale kwesties? Met regelmaat. Kunnen we wedergeboren christenen in katholieke kerken vinden? Zeker wel. Zijn de meningsverschillen tussen protestanten en katholieken daardoor weg te poetsen? Helaas niet. De verschillen zijn er ​​nog steeds, en ze doen er toe.

Heilig ons door uw waarheid, o Heer; uw Woord is de waarheid.

^{_{*Aantekening: de verklaringen en vervloekingen (anathema’s) van het concilie van Trente zijn nooit herroepen. De decreten van het concilie van Trente worden bevestigd door zowel het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) als de officiële Katechismus van de Katholieke Kerk (1992).}}

^{_{Gebruikte bronnen: https://www.desiringgod.org/interviews/can-a-devout-roman-catholic-be-genuinely-born-again; http://www.verhoevenmarc.be/PDF/trente.pdf; https://www.rd.nl/kerk-religie/negen-dingen-die-je-moet-weten-over-het-concilie-van-trente-1.356802; https://www.gotquestions.org/Nederlands/verschil-Katholieken-Protestanten.html; https://www.thegospelcoalition.org/blogs/kevin-deyoung/protestant-and-catholic-whats-the-difference/}}