Paulus geeft Timoteüs de opdracht ‘het goede pand te bewaren [bewaken]’ (2 Tim. 1:14), het evangelie van Jezus Christus. We moeten waakzaam blijven bij het bewaken van het evangelie omdat zowel de Schrift als de kerkgeschiedenis ons eraan herinneren dat velen van de waarheid zijn afgeweken. Zelfs een vluchtige lezing van het Nieuwe Testament onthult dat het handhaven van de waarheid en de zuiverheid van het evangelie vanaf het begin een uitdaging is geweest. We worden in onze tijd niet geconfronteerd met iets nieuws. Tegelijkertijd hebben we ook de belofte dat ‘de poorten van de hel’ de kerk van Jezus Christus niet zullen ‘overweldigen’ (Matt. 16:18).
In dit artikel wil ik kort ingaan op bedreigingen voor het evangelie – van zowel links als rechts.
Gevaren van links
Paulus’ toespraak tot de oudsten van de gemeente in Efeze is de enige toespraak in Handelingen die gericht is tot christenen (Handelingen 20: 17–35), en het is van groot belang om op te merken dat dat de toespraak gericht is aan de leiders, aan de oudsten en opzieners in de gemeente (Handelingen 20:17, 28). Paulus waarschuwt hen in de meest sterke bewoordingen voor het gevaar van valse leer:
Zie dan toe op uzelf en op heel de kudde, te midden waarvan de u tot aangesteld heeft om de van God te weiden, die Hij verkregen heeft door Zijn eigen bloed. Want dit weet ik: dat na mijn vertrek wrede wolven bij u zullen binnenkomen, die de kudde niet sparen; en dat uit uw eigen midden mannen zullen opstaan die de waarheid verdraaien om de discipelen weg te trekken achter zich aan. Daarom: wees waakzaam, en bedenk dat ik drie jaar lang, nacht en dag, niet heb opgehouden iedereen onder tranen terecht te wijzen (Hand. 20:28-31).
Als evangelicalen moeten we dus alert zijn op het gevaar van valse leer. Iedereen die de geschiedenis van de christelijke universiteiten (in de Verenigde Staten) kent, weet dat de afwijzing van orthodoxie begon met twijfels over en vervolgens de afwijzing van de betrouwbaar- en onfeilbaarheid van de Bijbel.
Velen zijn geneigd de bezorgdheid om orthodoxie en leerstellige trouw die veel evangelicalen bezielt, in twijfel te trekken. Wat vaak genoemd wordt is dat dergelijke zorgen defensief en negatief zijn in plaats van positief en constructief. Maar elke lezing van het Nieuwe Testament laat zien dat deze ‘defensieve’ zorgen passend en noodzakelijk zijn. We zien Paulus de waarheid vurig verdedigen tegen valse leraren in de pastorale brieven. Petrus deelt dezelfde bezorgdheid in zijn tweede brief, en 1 Johannes voert een felle polemiek tegen valse leraren.
De nadruk op het verdedigen van het geloof in de brieven van het Nieuwe Testament is inderdaad sterk aanwezig en bijna verbluffend. Als iemand zou zeggen dat hun bediening alleen positief en nooit negatief is, dat ze alleen maar aanmoedigen en nooit waarschuwen, dan zijn ze afgedwaald van een grote nadruk in het Nieuwe Testament. In Titus 1:9 zegt Paulus dat een oudste iemand moet zijn die ‘zich houdt aan het betrouwbare woord, dat overeenkomstig de leer is, zodat hij bij machte is anderen te bemoedigen door het gezonde onderwijs en ook de tegensprekers te weerleggen’ (Titus 1:9).
Een trouwe bediening moedigt aan en waarschuwt, versterkt en weerlegt, bouwt op en breekt af.
Het gevaar van links is dat orthodoxie verloren gaat, dat de taak van het verdedigen en met waarheid te corrigeren wordt opgegeven. De neiging is om, hen die de waarheid en onfeilbaarheid van de Bijbel hooghouden, te bespotten en belachelijk te maken.
Tegelijkertijd is er ook een gevaar van rechts.
Gevaren van rechts
Hoewel Roger Olson en ik het over een aantal zaken oneens zijn, denk ik dat hij ons terecht waarschuwt voor wat hij noemt ‘maximaal conservatisme’. Maximaal conservatisme is heel strak gekaderd op vrijwel alles. Onder het verdedigen van het geloof wordt verstaan dat het de meest conservatieve positie inneemt over elk onderwerp. Het gevaar is dat we worden als de Farizeeën die een hek om de wet hebben gebouwd.
Er kunnen veel voorbeelden gegeven worden maar laten we eens nadenken over het debat tussen gereformeerden en Arminianen. Ik ben onbeschaamd soteriologisch gereformeerd en ik geloof dat de Arminiaanse leer een onjuistheid is. Toch is er een verschil tussen een onjuistheid geloven en ketter zijn. Ik erken daarom ook graag dat Arminianen binnen de cirkel van orthodoxie zijn. Het woord ‘Arminiaan’ is inderdaad anachronistisch, want de Arminiaanse theologie heeft een lange geschiedenis. Iedereen herkent dit die John Chrysostom (347-407 n.Chr.) heeft gelezen. En als Chrysostom niet orthodox is, dan is het aantal orthodoxe personen inderdaad gering!
Het is verleidelijk om iemand met wie we het niet eens zijn, te beschuldigen dat hij/zij onbijbels en ontrouw is terwijl het debat dat we voeren feitelijk binnen de cirkel van evangelicalisme plaats vind – of het nu gaat om geestelijke gaven, de leer van de Drie-eenheid of counseling. Natuurlijk zijn we allemaal tot op zekere hoogte onbijbels en ontrouw, tenzij we willen zeggen dat onze leer perfect is. Pas dus op om iemand te beschuldigen buiten de grenzen van orthodoxie te zijn, terwijl het enige probleem is dat zij het niet met jou eens zijn.
Een dergelijke ijver aan de rechterkant kan mensen juist wegdrijven van de waarheid, want als we hen beschuldigen onorthodox te zijn (als ze dat niet zijn), kunnen ze links vrienden beginnen te vinden die hun mening niet karikaturiseren. Of ze kunnen beginnen te denken, nou, als dat orthodoxie is, dan denk ik dat ik niet orthodox ben. Als de lijnen te strak worden getrokken, kunnen we onbewust vrienden in de armen drijven van degenen die echt onorthodox zijn.
Als we degenen die orthodox zijn ook regelmatig als onorthodox veroordelen, lopen we het gevaar om telkens “wolf!” te roepen. En wanneer de echte wolf komt, luistert niemand meer naar ons, omdat we zo vaak anderen hebben bekritiseerd. Als we over alles negatief zijn, behalve onze eigen opvattingen, zullen mensen beginnen te denken dat we chagrijnig zijn en zullen ze ons negeren wanneer er een echt probleem is.
Slotwoord
De duivel zit in de details, en in een kort artikel als dit kan ik niet ingaan op details. We leven in een wereld, zoals we zien in de politiek, waar degenen die het niet eens zijn snel worden gedemoniseerd, waar partijdige zorgen worden opgevoerd. Als christenen moeten we niet hetzelfde pad volgen. We moeten waakzaam zijn voor de waarheid en het geloof verdedigen. Tegelijkertijd moeten we voorzichtig zijn met het te strak trekken van lijnen en oppassen dat we de rode kaart voor ketterij niet te snel trekken. We moeten ons eerst afvragen of de broeder of zuster het gewoon niet met ons eens is over een onderwerp wat binnen de cirkel van de orthodoxie is.
Zoals Roger Nicole ooit zei over sommigen die ruzie maakten: “Ze denken dat ze Martin Luther zijn, maar wat we echt nodig hebben is Martin Bucer.” Het evenwicht dat we nodig hebben, is het samenbrengen van beide mannen. Met andere woorden, we hebben de waakzaamheid voor de waarheid van een Martin Luther nodig, en tegelijkertijd de liefde voor vrede en harmonie van een Martin Bucer.
Dit is een vertaling van het artikel ‘Beware Theological Dangers on Both Left and Right‘ van Thomas Schreiner. He is the James Buchanan Harrison professor of New Testament interpretation and associate dean for Scripture and interpretation at The Southern Baptist Theological Seminary in Louisville, Kentucky. You can follow him on Twitter.
Auke Rienstra 
Een reactie op “Pas op voor theologische gevaren van zowel links als rechts”