Auke Rienstra

In Titus 1:5 en 6 geeft Paulus Titus de volgende opdracht:

“Ik heb je op Kreta achtergelaten om, volgens mijn richtlijnen, de resterende zaken te regelen en in elke stad oudsten aan te stellen: onberispelijke mannen, die maar één vrouw hebben, en gelovige ​kinderen​ die niet kunnen worden beschuldigd van schandelijk gedrag en ​ongehoorzaamheid.”

Het is duidelijk dat Paulus de opdracht geeft om mannen als oudsten aan te stellen. Het is ook duidelijk dat er over dit onderwerp momenteel vele discussies plaatsvinden. In hoofdlijnen zijn er twee standpunten die over en weer verdedigd en bekritiseerd worden. Er is het egalitaristische en het complementaristische standpunt.

Egalitarisme

Deze visie leert dat man en vrouw vanaf de schepping volledig gelijkwaardig zijn (Gen. 1:27) en dat het ambt van oudste daarom ook open staat voor vrouwen. Men komt mede tot deze visie omdat men leert dat sommige Bijbelgedeelten tijd- en cultuurgebonden zijn. Met betrekking tot dit argument gaat het dan met name om de volgende twee gedeelten, 1 Tim. 2:11-15 en 1 Kor. 14:33-37: 

“Een vrouw moet zich laten onderwijzen in stilheid, in alle onderdanigheid. Want ik sta niet toe dat een vrouw onderwijs geeft, en ook niet dat zij de man overheerst, maar ik wil dat zij zich stil houdt. Want ​Adam​ is eerst gemaakt, daarna ​Eva. En niet ​Adam​ is misleid, maar de vrouw is, toen zij misleid werd, tot ​overtreding​ gekomen.  Maar zij zal in de weg van het baren van ​kinderen​ zalig worden, als zij blijft in geloof, ​liefde​ en ​heiliging, gepaard met bezonnenheid.” – 1 Tim. 2:11-15

en

“Want God is geen God van wanorde, maar van ​vrede, zoals in alle ​gemeenten​ van de ​heiligen. Laten uw vrouwen in de ​gemeenten​ zwijgen. Het is hun immers niet toegestaan te spreken, maar bevolen onderdanig te zijn, zoals ook de wet zegt. En als zij iets willen leren, laten zij dat dan thuis aan hun eigen man vragen. Het is immers schandelijk voor vrouwen om in de ​gemeente​ te spreken. Of is het Woord van God van ú uitgegaan? Of heeft het alleen ú bereikt? Als iemand denkt dat hij een ​profeet​ is of een geestelijk mens, laat hij dan erkennen dat wat ik u schrijf geboden van de Heere zijn.” – 1 Kor. 14:33-37

In de egalitaristische visie moeten deze gedeelten cultuur- en tijdgebonden gelezen worden. Je mag ze niet betrekken op vrouw in het ambt. Alle bedieningen staan dus open voor de vrouw, inclusief het ambt van oudste.

Andere belangrijke argumenten voor het egalitaristische standpunt zijn:

1. Galaten 3:28: “Er zijn geen ​Joden​ of Grieken meer, ​slaven​ of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen één in ​Christus​ ​Jezus.” Dit is de fundamentele tekst waaruit de wezenlijke gelijkwaardigheid tussen man en vrouw blijkt. Jezus heeft het onderscheidt weggenomen. Als nu mannen en vrouwen in de gemeente niet hetzelfde mogen doen dan is gelijkwaardigheid, zo wordt er beargumenteerd, een hol begrip.
2. Ieder lid van het lichaam ontvangt geestelijke gaven (1 Kor. 12:7). Een theologisch standpunt waarbij het inzetten van deze gaven, gegeven aan de vrouw, wordt beperkt of belemmerd is een tegenwerking van het werk van de Heilige Geest. Immers, waarom geeft de Heilige Geest anders de gaven van leiderschap en onderwijs aan vrouwen?
3. Vrouwen spelen in de Bijbel een belangrijke rol (in het Gemeenteleven). Ze baden (Hand. 1:4), profeteerden (Hand. 2:14, 18; 21:8-9), deden diakonaal werk (Hand. 9:36-43; Rom. 16:1, 6, 12; Fil. 4:2-3; 1 Tim. 3:11), toonden gastvrijheid (Hand. 12:12; 16:40 en vele andere teksten), waren medewerkers van Paulus (Rom. 16:3-5; Fil. 4:2-4), onderwezen jonge vrouwen (Tit. 2:3-5) en kinderen (2 Tim. 1:5; 3:14-15) en deelden hun mening (Hand. 18:26).

Complementarisme

Deze visie neemt het standpunt in dat er geen waardeverschil is tussen mannen en vrouwen maar dat er wel een verschil is in rollen en verantwoordelijkheden. De vrouw mag in de gemeente geen gezag hebben over mannen en mannen onderwijzen. De rolverdeling en verschil in verantwoordelijkheden binnen het huwelijk (Ef. 5:22, 24; Kol. 3:18; Tit. 2:5; 1 Pet. 3:1) moet ook in de Gemeente zichtbaar blijven. De Bijbel geeft duidelijk aan dat de vrouw geen gezag heeft over de man en hen ook niet mag onderwijzen: 1 Kor. 14:33-37 en 1 Tim. 2:11-15 (zie voor tekst hierboven). Complementaristen geloven dus dat het ambt van oudste, voorganger, predikant een verantwoordelijkheid is die door mannen gedragen dient te worden. In het verlengde hiervan betekend dit dat bijbels onderwijs gegeven dient te worden door godvrezende mannen. Vrouwen mogen wel onderwijs geven aan andere vrouwen en kinderen (2 Tim. 1:5; Tit. 2:3-5).

Belangrijke argumenten voor de complementaristische visie zijn:

1. Zowel mannen als vrouwen zijn samen geschapen naar het beeld van God en zijn daarom gelijk als personen, met dezelfde morele waardigheid en waarde, en hebben dezelfde toegang tot God door geloof in Christus. Mannen en vrouwen zijn samen de ontvangers van geestelijke gaven die zijn ontworpen om hen toe te rusten voor de bediening in de plaatselijke kerk en daarbuiten. Daarom moeten ook vrouwen aangemoedigd en toegerust worden om hun gaven te gebruiken in de evangeliebediening, in dienst van het lichaam van Christus, en door te onderwijzen op manieren die in overeenstemming zijn met het Woord van God.
2. Hoewel het gedeelte uit 1 Tim. 2 vertrekt vanuit een specifieke problematiek van dwaalleraren in Efeze, betekent dit niet dat het daarom om een tijd- of situatiegebonden gedeelte gaat. Paulus beargumenteerd namelijk vanuit de schepping en de zondeval waaruit blijkt dat het om een tijd- en cultuurloos principe gaat.
3. Volgens 1 Kor. 11:15 mag een vrouw bidden en profeteren in de Gemeente. Maar hoe zit dat dan met 1 Kor. 14:34 waar staat dat vrouwen in de gemeente moeten zwijgen? Het spreken van 1 Kor. 14:34 verwijst naar het beoordelen van de profetieën wat in vers 29 genoemd wordt. Er wordt dus niet bedoeld dat vrouwen geen woord in de gemeentelijke samenkomsten mogen zeggen.   
4. De leiders in het nieuwe testament, de apostelen en oudsten/opzieners, waren allen mannen. Over opzieners wordt in 1 Tim. 3:2 en Titus 1:6 duidelijk gezegd dat zij ‘man van één vrouw’ moeten zijn. De Bijbelteksten die door egalitaristen genoemd worden om aan te tonen dat vrouwen een belangrijke rol in de Bijbel spelen (wat juist is!) hebben geen van allen betrekking op het ambt van oudste of het onderwijzen van mannen.
5. Zowel man als vrouw zijn verantwoordelijk voor de geestelijke (op)voeding, verzorging en vitaliteit in huis, maar God heeft de man de primaire verantwoordelijkheid gegeven om zijn vrouw en gezin te leiden in overeenstemming met het dienstbaar leiderschap en de opofferende liefde van Jezus Christus. De rolverdeling en verschil in verantwoordelijkheden binnen het huwelijk (Ef. 5:22, 24; Kol. 3:18) moet ook in de Gemeente zichtbaar blijven. Het egalitaristische model spreekt deze huwelijksordening tegen en is daarmee niet consistent met de Bijbelse lijn.
6. Galaten 3:28 heeft niet betrekking op rollen en verantwoordelijkheden van mannen en vrouwen. Het gaat om het feit dat de verlossing in Christus zonder onderscheid voor iedereen beschikbaar is. Zowel man als vrouw hebben ten volle deel aan hun erfenis in Christus. Als je op basis van deze tekst alle verschillen wegpoetst dan heeft een rol als oudste an sich niets meer te betekenen. We zijn dan immers allemaal gelijk?

Ik vind dat de beargumentatie van het complementaristische model de beste Bijbelse argumenten heeft. Naar mijn mening kan de vrouw dus geen oudste worden en geen gezag hebben over of onderwijs geven aan mannen. Dat is een verantwoordelijkheid die door God aan mannen gegeven is. Dit betekend echter niet dat vrouwen minder capabel of waardig zijn! Ze zijn gelijkwaardig geschapen en zijn samen met de mannen de ontvangers van de geestelijke gaven. Vrouwen moeten daarom ook aangemoedigd en toegerust worden om hun hun gaven te gebruiken, net als mannen, in dienst van het lichaam van Christus. Ieder op de plek en met de verantwoordelijkheid die God hen gegeven heeft. 

Als complementarist ben ik dus diep toegewijd aan de spirituele en morele gelijkheid van man en vrouw en aan mannen als verantwoordelijke en dienende leiders, zowel in hun gezinnen als in de kerk.

Dit principe van mannelijk leiderschap moet niet worden verward met, noch enige aanwijzing geven voor, dominante controle. Het moet veeleer de liefdevolle, tedere en koesterende zorg zijn van een godvruchtige man die zelf onder het vriendelijke en zachte gezag van Jezus Christus staat.